Niekonstytucyjność i druzgocący wpływ ustawy antylichwiarskiej na projekty kartowe KIP/MIP

Gdańsk, 13 października 2022 roku

Ustawa antylichwiarska w brzmieniu uchwalonym przez Sejm, na poziomie regulacji dotyczących limitów kosztów pozaodsetkowych, jawnie dyskryminuje instytucje płatnicze, a faworyzuje banki i SKOK-i, podczas gdy pod tym względem sytuacja obu tych kategorii podmiotów powinna być zrównana.

 

W następstwie przeoczenia przez Ustawodawcę, iż karty kredytowe od dłuższego już czasu wydawać mogą nie tylko banki i SKOK-i (ale też KIP/MIP), oraz nieodpowiedniego zredagowania i umiejscowienia w UKK zwolnienia od wymogu stosowania nowych przepisów KC limitujących koszty pozaodsetkowe (które to przepisy wg zamysłu autorów projektu miały dotyczyć tylko podmiotów nieregulowanych) Sejm uchwalił ustawę w brzmieniu mającym taki skutek, że:

  1. bankowe karty kredytowe nie są objęte wymogiem stosowania limitów kosztów pozaodsetkowych - ani tych z UKK, ani tych z KC (i jest to zrozumiałe biorąc pod uwagę zarówno problem z zaaplikowaniem tych limitów do odnawialnych produktów kredytowych, jak, iż są to podmioty nadzorowane)
  2. pozabankowe karty kredytowe wręcz przeciwnie - o ile ww. błąd nie zostanie naprawiony, KIP/MIP wydające takie karty będą musiały stosować limity kosztów pozaodsetkowych - i to nawet nie te z UKK, lecz te skrajnie restrykcyjne z KC.

Dokładnie rzecz ujmując, takie działanie przepisów ustawy wynika z tego, że:

  • nowe regulacje KC (art. 7202) nakazują stosować przewidziane tam limity kosztów pozaodsetkowych pożyczki (maksymalnie 25% całkowitej kwoty pożyczki) „Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej”,
  • przepisem szczególnym przewidującym inne limity (wyższe - dotychczas maksymalnie 100%, a odtąd 45%) jest art. 36a UKK, jednak on od początku swego istnienia nie znajduje zastosowania do kart kredytowych na mocy art. 36d UKK,
  • brak jest przepisu szczególnego przewidującego wyłączenie ww. limitów z KC dla KIP/MIP (wyłączenie takie zostało natomiast - po uwagach ZBP do pierwotnego projektu ustawy - wprowadzone dla banków wraz z przepisem nakazującym jego odpowiednie stosowanie do SKOK-ów)
  • stanu tego nie zmienia zwolnienie od limitów z KC wprowadzane do UKK ponieważ - po pierwsze - wprowadza się je (jako nowy ust. 4) w art. 36a tej ustawy, zaś artykułu tego w całości nie stosuje się do kart kredytowych, a po drugie - zwolnienie to jest adresowane wyłącznie do instytucji pożyczkowych, natomiast z ich grona ustawa wyłącza KIP/MIP.

W tej sytuacji można uznać, że ustawa antylichwiarska dyskryminuje instytucje płatnicze, a preferuje banki i SKOK-i, co na gruncie uzasadnienia jej projektu nie wydaje się być zabiegiem zamierzonym. Restrykcyjne limity kosztów na gruncie KC miały bowiem z założenia objąć wyłącznie podmioty nienadzorowane, o czym świadczy m.in. następujący fragment uzasadnienia: „W stosunku do rozwiązań przyjętych w przepisach o kredycie konsumenckim, pożyczka udzielana na podstawie Kodeksu cywilnego będzie z jednej strony mniej opłacalna pożyczkodawcy, a z drugiej strony mniej kosztowna dla pożyczkobiorcy, niż pożyczki udzielane w ramach ściśle regulowanej działalności gospodarczej. Różnica ta jest uzasadniona zarówno względami ekonomicznymi związanymi z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów związanych z działalnością gospodarczą i spełnianiem wymogów stawianych przez nadzór, jak i dalej idącymi standardami w zakresie bezpieczeństwa obrotu, jakie gwarantują podmioty profesjonalne (np. w ramach obowiązków informacyjnych, czy ochroną przed udzieleniem pożyczek osobom niewypłacalnym).”

W tym stanie rzeczy konieczna wydaje się senacka poprawka - albo polegająca na wprowadzeniu do ustawy o usługach płatniczych analogicznego wyłączenia jak wprowadzane w prawie bankowym, albo na zmianie lokalizacji i brzmienia wyłączenia wprowadzanego do UKK (tak, aby dotyczyło również kart kredytowych i to wydawanych przez wszystkich kredytodawców, a nie tylko przez instytucje pożyczkowe w nowym rozumieniu).

Inaczej ustawa będzie w tym zakresie niekonstytucyjna, naruszając m.in. art. 32 Konstytucji RP.

« »