Źródła prawa

Problematyka związana z CBAM i prawidłowym wykonywaniem obowiązków związanych z wejściem w życie tej instytucji znalazła uregulowanie w następujących aktach prawnych:

• · Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 130, str. 52),
  • Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 228, str. 94),
• · Rozporządzenie Rady (WE) nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi Państw Członkowskich i współpracy między Państwami Członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego (Dz. U. UE. L. z 1997 r. Nr 82, str. 1 z późn. zm.),
• · Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (Dz. U. UE. L. z 1987 r. Nr 256, str. 1 z późn. zm.). (w zakresie kodów CN).

Wszystkie powyższe są aktami stanowionymi przez organy Unii Europejskiej. Stosowane są bezpośrednio, nie wymagają implementacji ustawowej i zgodnie z konstytucyjną hierarchią źródeł prawa mają pierwszeństwo zastosowania przed ustawą.

Cel regulacji

Rozporządzenie CBAM ma przeciwdziałać sytuacjom, w których z powodu „kosztów związanych z polityką klimatyczną, przedsiębiorstwa z niektórych sektorów lub podsektorów przenoszą produkcję do innych państw lub gdy produkty przywożone z innych państw zastępują równoważne produkty, których produkcja wiąże się z mniejszymi emisjami gazów cieplarnianych. W takiej sytuacji pomimo spełnienia wyśrubowanych unijnych norm w globalnym ograniczeniu emisji nic się nie zmienia” (J. Matarewicz, Graniczny podatek węglowy (CBAM) od 1 października 2023 r., LEX/el. 2023.).

Czasowe zróżnicowanie zakresu obowiązków wynikających z Rozporządzenia

• · Od 1 października 2023 r. do 1 stycznia 2026 r. ma trwać okres przejściowy. W tym okresie nie będzie istniał obowiązek ponoszenia opłat itp., a jedynie składania kwartalnych sprawozdań i gromadzenia informacji. Obowiązki w okresie przejściowym reguluje rozporządzenie wykonawcze z 17 sierpnia 2023 roku.
• · Od 31 grudnia 2024 r. wchodzą przepisy związane z rejestracją Upoważnionych Zgłaszających i operatorów instalacji spoza UE.
• · Od 1 stycznia 2026 Rozporządzenie będzie znajdowało zastosowanie w pełnym zakresie, tj.: przede wszystkim wprowadzona zostanie reglamentacja importu towarów objętych rozporządzeniem (jedynie podmioty będące Upoważnionym Zgłaszającym będą mogły importować towary objęte zakresem rozporządzenia), obowiązki sprawozdawcze i obowiązek uiszczania opłat.

„Artykuł  36

1. Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

2. Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 października 2023 r. Jednak:

a) art. 5, 10, 14, 16 i 17 stosuje się od dnia 31 grudnia 2024 r.;

b) art. 2 ust. 2 oraz art. 4, 6-9, 15 i 19, art. 20 ust. 1, 3, 4 i 5, art. 21-27 i 31 stosuje się od dnia 1 stycznia 2026 r.”

Zakres podmiotowy

Adresatami Rozporządzenia są następujące podmioty:

• · Importerzy mający siedzibę w UE;
  • · „importer” oznacza osobę składającą zgłoszenie celne o dopuszczenie towarów do obrotu we własnym imieniu albo – w przypadku gdy zgłoszenie celne składa pośredni przedstawiciel celny zgodnie z art. 18 rozporządzenia (UE) nr 952/2013 – osobę, w której imieniu takie zgłoszenie jest składane; (art. 3 pkt 15 Rozporządzenia);
• · przedstawiciele pośredni importerów mających siedzibę poza UE;
• · przedstawiciele pośredni importerów mających siedzibę w UE, wyznaczeni na podstawie art. 18 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;
• · pośrednio: producenci (operatorzy instalacji) w krajach trzecich, którzy chcą eksportować do UE (wytyczne KE dla importerów liczą 104 strony, wytyczne dla producentów/operatorów instalacji spoza UE liczą 266 stron; wydaje się uzasadnione, że to rozporządzenie będzie w większym stopniu oddziaływać na podmioty poza UE, które chcą nawiązać/kontynuować współpracę z podmiotami europejskimi, niż na podmioty, do których jest formalnie „adresowane”)

W rozporządzeniu nie przewidziano jakichkolwiek ograniczeń podmiotowych, np. ze względu na status MSP,  wysokość uzyskiwanych obrotów, zatrudnienie itp.

W przypadku obowiązków sprawozdawczych w okresie przejściowym (od 01.10.2023 do 31.12.2025) obowiązki spoczywają na „zgłaszających objętych obowiązkiem sprawozdawczym”, zgodnie z treścią Rozporządzenia wykonawczego z 17 sierpnia 2023 roku termin  ten oznacza:

„a) importera, który składa zgłoszenie do dopuszczenia towarów do obrotu we własnym imieniu i na własną rzecz;

b) osobę posiadającą zezwolenie na złożenie zgłoszenia celnego, o którym mowa w art. 182 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 10 , która zgłasza przywóz towarów;

c) pośredniego przedstawiciela celnego, jeżeli zgłoszenie celne składa pośredni przedstawiciel celny wyznaczony zgodnie z art. 18 rozporządzenia (UE) nr 952/2013, w przypadku gdy importer ma siedzibę poza Unią lub gdy pośredni przedstawiciel celny zgodził się na wypełnianie obowiązków sprawozdawczych zgodnie z art. 32 rozporządzenia (UE) 2023/956;”

Definicja przedstawiciela celnego zawarta jest w art. 18 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz. U. UE. L. z 2013 r. Nr 269, str. 1 z późn. zm.).:

„1. Każda osoba może ustanowić przedstawiciela celnego.

Przedstawicielstwo może być bezpośrednie – w tym przypadku przedstawiciel celny działa w imieniu i na rzecz innej osoby, lub pośrednie – w tym przypadku przedstawiciel celny działa we własnym imieniu, lecz na rzecz innej osoby.”

Dopuszczalne jest tym samym przejęcie na siebie przez podmiot trzeci obowiązków importera wynikających z CBAM, jak również odpowiedzialności za wykonanie tych obowiązków.

Wątpliwości co do podlegania obowiązkom wynikającym z omawianych regulacji mogą i powinny zostać rozwiane przez organy, które zgodnie z treścią Rozporządzenia, powinny niezwłocznie poinformować o obowiązkach wynikających z Rozporządzenia podmioty podlegające wynikającym z niego obowiązkom.

„(44) W okresie przejściowym organy celne powinny informować zgłaszających o obowiązku przekazywania informacji, by pomóc w ich gromadzeniu oraz w upowszechnianiu wiedzy o tym, że w stosownych przypadkach należy ubiegać się o przyznanie statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM. Organy celne powinny przekazywać takie informacje w odpowiedni sposób, by zapewnić powiadomienie zgłaszających o takim obowiązku.”

„Artykuł  33 Przywóz towarów

1. Organy celne informują importera lub, w sytuacjach objętych art. 32, pośredniego przedstawiciela celnego o obowiązku sprawozdawczym, o którym mowa w art. 35, najpóźniej w momencie dopuszczenia towarów do obrotu.”

Zakres przedmiotowy:

Rozporządzenie stosuje się do towarów wymienionych w załączniku I do Rozporządzenia lub produktów przetworzonych powstałych z tych towarów w wyniku procedury uszlachetniania czynnego, w momencie ich przywozu z państwa trzeciego na obszar celny Unii.

Kategorie wskazane w załączniku I to: energia, cement, aluminium, żeliwo i stal, chemikalia (wodór), nawozy. Załącznik I wskazuje konkretne kody Nomenklatury Scalonej.

Motywy 27 i 32 Rozporządzenia:

„(27) Podczas gdy EU ETS ma zastosowanie do niektórych procesów i działań produkcyjnych, CBAM powinien być ukierunkowany na odpowiadający im przywóz towarów. Wymaga to jednoznacznej identyfikacji przywożonych towarów na podstawie ich klasyfikacji w Nomenklaturze Scalonej (zwanej dalej „CN”) określonej w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2658/87 9  i powiązania ich z emisjami wbudowanymi.”

„(32) Zastosowanie pierwszego kryterium pozwoliłoby umieścić na tej liście następujące sektory przemysłowe, w odniesieniu do emisji skumulowanych: sektory żelaza i stali, rafinerii, cementu, aluminium, podstawowych chemikaliów organicznych, wodoru i nawozów.”

Wyłączenia:

Rozporządzenia nie stosuje się do towarów pochodzących z następujących państw:

• · Islandia,
• · Liechtenstein,
• · Norwegia,
• · Szwajcaria.

Rozporządzenia nie stosuje się do towarów pochodzących z następujących terytoriów:

• · Büsingen,
• · Helgoland,
• · Livigno,
• · Ceuta,
• · Melilla.

Rozporządzenia nie stosuje do:

• · towarów wymienionych w załączniku nr I, które są przywożone na obszar celny Unii pod warunkiem, że wartość rzeczywista takich towarów na przesyłkę nie przekracza wartości 150 EUR;
• · towarów znajdujących się w bagażach osobistych podróżnych przybywających z państw trzecich pod warunkiem że wartość rzeczywista takich towarów nie przekracza wartości 150 EUR;
• · towarów, które mają być transportowane lub wykorzystywane w związku z działaniami wojskowymi.

Obowiązki w okresie przejściowym

Artykuł  32 Rozporządzenia:

„Zakres okresu przejściowego

W okresie przejściowym od dnia 1 października 2023 r. do dnia 31 grudnia 2025 r. obowiązki importera wynikające z niniejszego rozporządzenia ograniczają się do obowiązków sprawozdawczych określonych w art. 33, 34 i 35 niniejszego rozporządzenia. Jeżeli importer ma siedzibę w państwie członkowskim i wyznacza pośredniego przedstawiciela celnego zgodnie z art. 18 rozporządzenia (UE) nr 952/2013, a pośredni przedstawiciel celny wyrazi na to zgodę, obowiązki sprawozdawcze mają zastosowanie do takiego pośredniego przedstawiciela celnego. Jeżeli importer nie ma siedziby w państwie członkowskim, obowiązki sprawozdawcze spoczywają na pośrednim przedstawicielu celnym.”

Podstawowym źródłem prawa w zakresie obowiązków w okresie przejściowym będzie jedyny obecnie akt wykonawczy do Rozporządzenia, tj.:

„Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 228, str. 94).”

Sprawozdania należy składać za każdy kwartał, do końca miesiąca następującego po zakończonym kwartale.

„(3) Pierwsze sprawozdanie należy złożyć do 31 stycznia 2024 r. w odniesieniu do towarów przywiezionych w czwartym kwartale 2023 r. Ostatnie sprawozdanie należy złożyć do 31 stycznia 2026 r. w odniesieniu do towarów przywiezionych w czwartym kwartale 2025 r.”

Sprawozdania składa się elektronicznie:

Dostęp do portalu poprzez odnośnik na stronie:

https://taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism_en

Logowanie wymaga numeru EORI oraz udzielenia dostępu przez organ wyznaczony.

Organem wyznaczonym jest na chwilę obecną KOBiZE (https://www.kobize.pl/pl/category/id/96/cbam).

Wniosek o dostęp (rejestrację) w rejestrze powinien zostać złożony poprzez KOBiZE.

Obowiązek składania sprawozdań wynika z art. 3 rozporządzenia wykonawczego. Szczegóły dotyczące struktury sprawozdań i przekazywanych informacji są określone w załącznikach do rozporządzeń. W sprawozdaniu jest około 100 różnych pozycji do wypełnienia.

Najistotniejsze informacje, jakie należy przekazać w sprawozdaniu to:

• · ilość importowanego towaru pochodzącego z konkretnej instalacji,
• · emisje bezpośrednie,
• · emisje pośrednie (tj. emisje wynikające z produkcji energii elektrycznej użytej do produkcji),
• · poniesione „koszty emisji” poniesione w państwie pochodzenia towaru (tj. koszty wynikające z mechanizmów podobnych do unijnego systemu handlu emisjami obowiązujących w państwie produkcji).

Emisje kalkuluje się zgodnie z wytycznymi określonymi w załącznikach do rozporządzeń. Wytyczne są różne, w zależności od kategorii towarów.

Dane odnośnie instalacji, metod produkcji itp., należy uzyskać od operatora instalacji. W okresie przejściowym nie ma obowiązku weryfikowania danych podawanych przez operatora instalacji jak będzie to miało miejsce od 2026 roku (Komisja Europejska może natomiast weryfikować poprawność sprawozdań i przekazywać dane państwom członkowskim).

Najistotniejsze wydaje się obliczanie emisji wbudowanych w towar (docelowo ma to być podstawa do naliczania opłat od 01.01.2026 roku). Podstawowe metody obliczania emisji wskazuje art. 4 ust. 1 i załącznik III do rozporządzenia wykonawczego. Obliczenie będzie wymagało „znacznej” współpracy ze strony operatora instalacji.

Znaczna współpraca oznacza np.: „W celu określenia emisji wbudowanych z towarów wymienionych w załączniku I do rozporządzenia (UE) 2023/956 przeprowadza się następujące działania: Emisje bezpośrednie w instalacjach, wraz z wytwarzaniem i zużyciem ciepła, wytwarzaniem i zużyciem energii elektrycznej oraz wszelkimi odpowiednimi strumieniami gazów odlotowych, przypisuje się do procesów produkcji związanych z produkowanymi towarami, stosując zasady opisane w sekcji F niniejszego załącznika. Te przypisane emisje służą do obliczania specyficznych bezpośrednich i pośrednich emisji wbudowanych związanych z produkowanymi towarami, z zastosowaniem sekcji F niniejszego załącznika.”

Zgodnie z art. 4 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego, do 31 grudnia 2024 roku możliwe jest obliczanie emisji w inny sposób niż metody opisane w art. 4 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego, tj. poprzez określenie emisji zgodnie z:

a) systemem ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych w miejscu, w którym znajduje się instalacja, lub

b) obowiązkowym systemem monitorowania emisji w miejscu, w którym znajduje się instalacja, lub

c) systemem monitorowania emisji w instalacji, który może obejmować weryfikację prowadzoną przez akredytowanego weryfikatora.

Przewidziany jest uproszczony reżim dla sprawozdań za pierwsze trzy kwartały (tj. do 31 lipca 2024 roku), tj. posługiwanie się m.in. wartościami domyślnymi – wynika z art. 4 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego:

„Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 i 2 do 31 lipca 2024 r. w odniesieniu do każdego przywozu towarów, w przypadku którego zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie posiada wszystkich informacji wymienionych w art. 3 ust. 2 i 3, zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym może stosować inne metody określania wielkości emisji, w tym wartości domyślne udostępnione i opublikowane przez Komisję na okres przejściowy lub wszelkie inne wartości domyślne określone w załączniku III. W takich przypadkach zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym wskazuje w sprawozdaniach CBAM metodę zastosowaną do ustalenia takich wartości i odwołuje się do niej.”

W przypadku, gdy w kraju pochodzenia istnieje system naliczania opłat za emisje, należy podać wysokość opłat uiszczonych w związku z „procesem produkcji” (docelowo kwota takich opłat ma pomniejszać należną na podstawie CBAM opłatę – art. 9 Rozporządzenia).

Sankcje określono w art. 16 rozporządzenia wykonawczego – jest to kara pieniężna w wysokości od 10 do 50 euro za każdą tonę niezgłoszonych emisji. Wysokość kary wzrasta zgodnie z europejskim wskaźnikiem cen konsumpcyjnych. Sankcje stosuje się:

• · w przypadku gdy zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie podjął niezbędnych działań w celu dopełnienia obowiązku złożenia sprawozdania CBAM, lub
• · w przypadku gdy sprawozdanie CBAM jest nieprawidłowe lub niekompletne w rozumieniu art. 13, a zgłaszający objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie podjął niezbędnych działań w celu skorygowania sprawozdania CBAM, jeżeli właściwy organ wszczął procedurę korekty zgodnie z art. 14 ust. 4.

Status Upoważnionego Zgłaszającego

Od 01.01.2026 roku jedynie Upoważnieni Zgłaszający będą mogli importować towary objęte zakresem przedmiotowym Rozporządzenia (art. 4 Rozporządzenia).

„Rejestr” Upoważnionych Zgłaszających ma funkcjonować od 31.12.2024 r. Wnioski o upoważnienie składa się poprzez rejestr CBAM.

Wniosek o upoważnienie może złożyć:

• · importer mający siedzibę w UE,
• · pośredni przedstawiciel celny, jeżeli wyznaczył go importer mający siedzibę w UE na podstawie art. 18 Unijnego Kodeksu Celnego (zakładam, że w takim charakterze może działać agencja celna),
• · pośredni przedstawiciel celny, w przypadku importerów niemających siedziby w UE.

Wniosek o udzielenie upoważnienia zawiera następujące informacje o wnioskodawcy:

a) imię i nazwisko/nazwę, adres i dane kontaktowe;

b) numer EORI;

c)  wskazanie głównej działalności gospodarczej prowadzonej w Unii;

d) zaświadczenie organu podatkowego w państwie członkowskim, w którym wnioskodawca ma siedzibę, że na wnioskodawcy nie ciąży nieuregulowany nakaz odzyskania krajowych należności podatkowych;

e) oświadczenie, że wnioskodawca nie dopuścił się poważnych naruszeń ani nie dopuszczał się powtarzających się naruszeń przepisów prawa celnego, przepisów podatkowych lub przepisów dotyczących nadużyć na rynku w ciągu pięciu lat poprzedzających rok złożenia wniosku, obejmujące również wskazanie, że nie był on notowany za poważne przestępstwa związane z jego działalnością gospodarczą;

f) informacje niezbędne do wykazania finansowej i operacyjnej zdolności wnioskodawcy do wypełnienia jego obowiązków wynikających z niniejszego rozporządzenia oraz, jeżeli właściwy organ podjął taką decyzję na podstawie oceny ryzyka, dokumenty potwierdzające te informacje, takie jak rachunek zysków i strat oraz bilans za maksymalnie ostatnie trzy lata budżetowe, za które zamknięto rozliczenia;

g) szacunkową wartość pieniężną i wielkość przywozu towarów na obszar celny Unii w podziale na rodzaje towarów, w roku kalendarzowym, w którym składany jest wniosek, oraz w następnym roku kalendarzowym;

h) w stosownych przypadkach – imiona i nazwiska lub nazwy oraz dane kontaktowe osób, w imieniu których działa wnioskodawca.

Kryteria przyznania statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM są następujące (art. 17 ust. 2 Rozporządzenia):

„a)  wnioskodawca nie dopuścił się poważnego naruszenia ani nie dopuszczał się powtarzających się naruszeń przepisów prawa celnego, przepisów podatkowych, przepisów dotyczących nadużyć na rynku, niniejszego rozporządzenia ani aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na mocy niniejszego rozporządzenia, a w szczególności nie był notowany za poważne przestępstwa związane z jego działalnością gospodarczą w ciągu pięciu lat poprzedzających rok złożenia wniosku;

b)  wnioskodawca wykazuje zdolność finansową i operacyjną do wypełnienia zobowiązań wynikających z niniejszego rozporządzenia;

c) wnioskodawca ma siedzibę w państwie członkowskim złożenia wniosku; oraz

d) wnioskodawcy nadano numer EORI zgodnie z art. 9 rozporządzenia (UE) nr 952/2013.”

Przyznanie upoważnienia będzie zatem zależne m.in. od wywiązywania się z obowiązków podczas trwania okresu przejściowego. Kryteria mają być doprecyzowane w aktach wykonawczych.

Rejestr operatorów

Od 31.12.2024r. ma funkcjonować rejestr operatorów i instalacji w państwach trzecich (art. 10 Rozporządzenia). Wpis będzie dokonywany jedynie na wniosek operatora instalacji z państwa trzeciego.

„5. Operator:

a)  ustala poziom emisji wbudowanych, obliczonych zgodnie z metodami określonymi w załączniku IV, w podziale na rodzaje towarów produkowanych w instalacji, o której mowa w ust. 1 niniejszego artykułu;

b) zapewnia, aby emisje wbudowane, o których mowa w lit. a) niniejszego ustępu, zostały zweryfikowane zgodnie z zasadami weryfikacji określonymi w załączniku VI przez weryfikatora akredytowanego zgodnie z art. 18;

c) przechowuje kopię sprawozdania z weryfikacji, a także prowadzi rejestr informacji wymaganych do obliczenia wielkości emisji wbudowanych związanych z towarami zgodnie z wymogami określonymi w załączniku V przez cztery lata po przeprowadzeniu weryfikacji.”

Funkcjonowanie rejestru ma na celu umożliwianie lub ułatwianie weryfikacji obliczania emisji, tudzież prawidłowości deklaracji składanych przez zgłaszających (wydaje się, że dla podmiotów z UE współpraca z podmiotami wpisanymi do rejestru będzie łatwiejsza i korzystniejsza niż z podmiotami niewpisanymi, co tłumaczyłoby ratio legis wprowadzenia takiego rejestru).

Obowiązki od 01.01.2026 r.

Obliczanie emisji

Art. 7 Rozporządzenia wprowadzi obowiązek obliczania emisji wbudowanych. Metodologia została określona w załączniku IV. Na chwilę obecną nie zostało wydane rozporządzenie wykonawcze, które precyzowałoby jak obliczać emisje.

Rozsądne wydaje się przyjęcie, że będzie to wyglądało podobnie jak w okresie 01.10.2023-31.12.2025, aczkolwiek bez możliwości stosowania uproszczonych sposobów obliczania. Ma istnieć możliwość obliczania wg wartości domyślnych, aczkolwiek wartości te mają być bardzo niekorzystne (tak twierdzą prowadzący webinar Deloitte).

Będzie obowiązek prowadzenia „rejestru emisji”:

„Upoważniony zgłaszający CBAM prowadzi rejestry informacji wymaganych do obliczenia emisji wbudowanych zgodnie z wymogami określonymi w załączniku V. Rejestry te muszą być wystarczająco szczegółowe, aby umożliwić weryfikatorom akredytowanym zgodnie z art. 18 zweryfikowanie wielkości emisji wbudowanych zgodnie z art. 8 i załącznikiem VI oraz aby umożliwić Komisji i właściwemu organowi dokonanie przeglądu deklaracji CBAM zgodnie z art. 19 ust. 2.”

Weryfikacja

Od 01.01.2026 r. będzie istniał obowiązek zapewnienia weryfikacji emisji zgłaszanych w deklaracjach CBAM. Weryfikacja będzie musiała być dokonywana przez weryfikatora akredytowanego. W celu spełnienia obowiązku będzie również istniała możliwość posługiwania się zweryfikowanymi przez weryfikatora akredytowanego danymi podanymi przez operatora instalacji.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 zd. 1 Rozporządzenia:

„Osobę akredytowaną zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym (UE) 2018/2067 w odniesieniu do odpowiednich rodzajów działań uznaje się do celów niniejszego rozporządzenia za akredytowanego weryfikatora.”

Opłaty

Obciążenia pieniężne będą nakładane na drodze procedury polegającej na zakupywaniu od państwa członkowskiego, a następnie umarzaniu certyfikatów CBAM przez Upoważnionych Zgłaszających. Ma powstać platforma do handlu certyfikatami. Cena certyfikatów będzie ustalana na podstawie cen certyfikatów ETS.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 Rozporządzenia, wysokość opłat emisyjnych ponoszonych w państwie trzecim będzie miała wpływ na całkowitą wysokość opłaty, tj. będzie zmniejszać liczbę certyfikatów, które należy nabyć.

„W celu uwzględnienia opłaty emisyjnej uiszczonej w państwie pochodzenia w odniesieniu do zadeklarowanych emisji wbudowanych upoważniony zgłaszający CBAM może zgłosić w swojej deklaracji CBAM zmniejszenie liczby certyfikatów CBAM, które mają zostać przekazane do umorzenia. Zmniejszenie można zgłosić tylko wtedy, gdy opłata emisyjna została faktycznie uiszczona w państwie pochodzenia. W takim przypadku uwzględnia się rabaty lub inne formy rekompensaty dostępne w tym państwie, które skutkują obniżeniem tej opłaty.”

Deklaracje CBAM

Zgodnie z art. 6 Rozporządzenia należy składać deklaracje CBAM do końca maja każdego roku za rok poprzedni.

Deklaracja zawiera m.in. całkowitą ilość towarów importowanych w roku poprzednim, całkowitą ilość emisji, całkowitą liczbę umorzonych certyfikatów CBAM (poniesionych opłat).

Szczegóły co do deklaracji powinny być uregulowane w rozporządzeniu wykonawczym zgodnie z art. 6 ust. 8 Rozporządzenia (na chwilę obecną nie zostało wydane).

Obowiązek składania deklaracji zastępuje obowiązek składania sprawozdań z okresu przejściowego, więc można domniemywać, że zakres sprawozdawanych informacji będzie podobny.

Sankcje

Art. 26 ust. 1 Rozporządzenia wprowadza kary pieniężne za brak przekazywania certyfikatów CBAM do umorzenia. Kara odpowiada wysokością karom określonym w Dyrektywie 2003/87/WE rozporządzeniu, tj. 100 euro za każdą wyemitowaną tonę równoważnika dwutlenku węgla. Kary będą podwyższane zgodnie z europejskim wskaźnikiem cen konsumpcyjnych.

Kara za wprowadzanie towarów objętych Rozporządzeniem przez osobę nie będącą Upoważnionym Zgłaszającym wynosi od trzykrotności do pięciokrotności wysokości kary określonej w akapicie wyżej – art. 26 ust. 2 Rozporządzenia.

Sankcją za brak składania deklaracji lub nieprawidłowości w złożonych deklaracjach jest „decyzja ustalająca liczbę certyfikatów”, zgodnie z treścią art. 19 ust. 4 i 5 Rozporządzenia:

„4. Jeżeli upoważniony zgłaszający CBAM nie złoży deklaracji CBAM zgodnie z art. 6 lub jeżeli Komisja uzna, na podstawie przeglądu, który przeprowadziła zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu, że zadeklarowana liczba certyfikatów CBAM jest nieprawidłowa, Komisja ocenia zobowiązania na podstawie niniejszego rozporządzenia tego upoważnionego zgłaszającego CBAM w oparciu o posiadane informacje. Komisja wstępnie oblicza całkowitą liczbę certyfikatów CBAM, które należało przekazać do umorzenia odpowiednio najpóźniej do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym należało złożyć deklarację CBAM, lub najpóźniej do dnia 31 grudnia czwartego roku następującego po roku, w którym złożono nieprawidłową deklarację CBAM. Komisja przekazuje właściwym organom takie wstępne wyliczenie, w celach orientacyjnych i niezależnie od ostatecznego wyliczenia dokonanego przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę upoważniony zgłaszający CBAM.

5. Jeżeli właściwy organ uzna, że zadeklarowana liczba certyfikatów CBAM, które mają zostać przekazane do umorzenia, jest nieprawidłowa lub że nie złożono deklaracji CBAM zgodnie z art. 6, ustala liczbę certyfikatów CBAM, które upoważniony zgłaszający CBAM powinien był przekazać do umorzenia, biorąc pod uwagę informacje przekazane przez Komisję.”

Po ustaleniu „prawidłowej liczby certyfikatów” logiczną konsekwencją jest nałożenie kary pieniężnej na podstawie różnicy wynikającej z porównania tej prawidłowej liczby z liczbą faktycznie przekazanych do umorzenia certyfikatów.