Beneficjentami fundacji rodzinnej są osoby wybrane przez fundatora. Status beneficjenta może otrzymać każda osoba fizyczna oraz organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. Status ten oznacza swoisty przywilej. Fundator ma pełną dowolność w zakresie tego, komu go przyzna, w szczególności nie ma wymogu, by beneficjentem był członek rodziny fundatora. Zasadę tę można także odwrócić – nie ma obowiązku, by beneficjentem mianować wszystkich członków najbliższej rodziny fundatora. Fundator nie musi nawet imiennie wskazywać beneficjentów, może to uczynić rodzajowo np. „dzieci fundatora”.
Uprzywilejowany charakter statusu beneficjenta wynika z szeregu uprawnień, które się z nim wiążą. Wystarczy powiedzieć, że fundacja rodzinna powstaje i funkcjonuje przede wszystkim dla (!) beneficjentów. Widać to już po ustawowym celu utworzenia fundacji rodzinnej, którym ma być gromadzenie mienia, zarządzanie mieniem w interesie beneficjentów oraz spełnianie świadczeń na ich rzecz.
Podstawowym przywilejem beneficjentów jest zatem otrzymywanie świadczeń od fundacji rodzinnej. Świadczenia te mogą być bardzo różnego rodzaju, zarówno o charakterze pieniężnym, jak i niepieniężnym. Tytułem przykładu można podać prawo do otrzymywania od fundacji środków na pokrycie kosztów utrzymania, kształcenia lub leczenia, prawo do nieodpłatnego korzystania z nieruchomości fundacji, prawo do określonego udziału w zysku pochodzącym z mienia wniesionego do fundacji, a w przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego, prawo do otrzymywania od fundacji wsparcia w tej działalności. Świadczenie może także zostać przyznane pod określonym warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, np. pod warunkiem uzyskania wyższego wykształcenia lub po ukończeniu 21. roku życia.
Świadczenia mogą być przyznawane indywidualnie, nie ma obowiązku równego traktowania beneficjentów. Zakres przysługujących świadczeń może ulegać zmianom w trakcie trwania fundacji, przy czym w zakresie, w jakim zakres świadczeń wynika bezpośrednio ze statutu, zmiana jest możliwa, jeśli statut dopuszcza zmiany statutu w tym przedmiocie. Statut może np. upoważniać fundatora do dokonywania wszelkich zmian zakresu świadczeń przysługujących beneficjentom w każdym czasie bez podawania powodu.
Kolejno, beneficjent może zostać uprawniony do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów. Statut wymaga, by uprawnienie to zostało nadane co najmniej jednemu beneficjentowi. Niezależnie od tego, beneficjent może kierować do organów fundacji uwagi, opinie oraz zalecenia, jak również ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności fundacji rodzinnej, w tym prawo żądania wglądu do dokumentów fundacji rodzinnej oraz przedstawienia wyjaśnień przez zarząd.
Odnośnie do obowiązków beneficjenta, jest on zobowiązany zwrócić otrzymane świadczenie, jeśli zostało spełnione wbrew przepisom prawa lub postanowieniom statutu. Ponadto, chociaż ustawa nie nakłada na beneficjenta takiego obowiązku, to wskazane jest, by statut zobowiązywał beneficjentów fundacji rodzinnej do dochowywania należytej staranności, postępowania w sposób lojalny wobec fundacji i przejawiania dobrej wiary przy realizowaniu swoich uprawnień.
Status przysługujący beneficjentowi jest niezbywalny. To oznacza, że beneficjent nie ma możliwości przekazania przysługującego mu ogółu praw i obowiązków innemu podmiotowi, niezależnie od tego, czy miałoby to nastąpić odpłatnie czy nieodpłatnie. Może jednak przelać na czyjąś rzecz wierzytelność przysługującą mu od fundacji rodzinnej tj. roszczenie o spełnienie na jego rzecz konkretnego świadczenia, które zostało już mu przyznane przez fundację a jeszcze nie zostało wypłacone. Innymi słowy, nikt nie może w sposób generalny wstąpić w miejsce beneficjenta z jego inicjatywy, możliwe jest jednak (odpłatne i nieodpłatne) nabycie od beneficjenta prawa do konkretnego świadczenia przyznanego mu przez fundację.
Nie można jednak utrzymywać u danej osoby statusu beneficjenta wbrew jej woli. Statut musi umożliwiać beneficjentom zrzeczenie się przysługujących im uprawnień. Takie zrzeczenie może przybrać formę zarówno odpłatną, jak i nieodpłatną. Ustawa z kolei rozstrzyga, iż każdorazowo konieczne jest dochowanie formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Ponadto, krąg beneficjentów może ulegać zmianom w trakcie trwania fundacji, o ile statut przewiduje zmiany statutu w tym zakresie. Statut może np. upoważniać fundatora do dokonywania wszelkich zmian kręgu beneficjentów w każdym czasie bez podawania powodu. W ten sposób fundator może reagować na poczynania beneficjentów i pozbawić wszelkich świadczeń beneficjenta, który np. dopuszcza się rażącej niegospodarności lub nie wypełnia obowiązków rodzinnych. Status beneficjenta nie jest zatem zwykle przyznawany raz na zawsze.
